Giáo dục STEM là mô hình giáo dục vận dụng kiến thức để giải quyết những vấn đề thực tế, học đi đôi với hành. Với giá trị mà giáo dục STEM mang lại, các quốc gia trên thế giới đã ứng dụng và triển khai giáo dục STEM theo những phương thức khác nhau. Bài viết sẽ phân tích xu hướng ở 1 số quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Xu hướng giáo dục STEM được hình thành từ những những năm 90 của thế kỉ 20. Các môn khoa học, công nghệ, toán học, kĩ thuật tích hợp thông qua hình thức giảng dạy dự án, trải nghiệm và thực hành.

Diễn đàn và triển lãm giáo dục STEM quốc tế lần thứ 6, do Hiệp hội Giáo viên khoa học quốc gia Hoa Kỳ (NSTA) tổ chức 07/2017 chưa có đại diện Việt Nam tham gia (Nguyễn Thành Hải, 2017).

Năm 1958, Mỹ thành lập Cơ quan hàng không vũ trụ NASA. NASA đầu tư cho nhiều sáng kiến ​​giáo dục STEM ở giai đoạn trước và sau bậc trung học.

Thập niên 90, SMET được đưa vào trong giáo dục, sau đó, đổi tên thành STEM năm 2001.

Năm 2010, Mỹ gia tăng đầu tư cho giáo dục STEM, hơn 150 sự kiện, dẫn đầu là Trung tâm NASA và 130 đối tác tham gia trên toàn quốc, đã thu hút hơn 150.000 sinh viên tham gia trải nghiệm (David W. White, 2014).

Trong năm 2015, nhiều quốc gia trên thế giới đã định hướng triển khai Giáo dục STEM trong Chương trình giáo dục Quốc gia nhằm phát triển khoa học và công nghệ:

– Bộ trưởng Bộ Giáo dục Úc phê duyệt Chiến lược Giáo dục STEM trong trường học giai đoạn 2016 – 2026, tập trung phát triển Toán học, Khoa học, Kĩ thuật số, kĩ năng giải quyết vấn đề, phân tích tổng hợp và kĩ năng tư duy sáng tạo. Chiến lược Giáo dục STEM giúp HS nắm vững kiến thức nền tảng và truyền cảm hứng học tập các môn học STEM. Chính quyền Úc đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực giáo dục, tài trợ 6 triệu đô Úc cho Chương trình Giáo dục STEM sớm (ELSA), 4 triệu đô Úc cho Chương trình Nhà khoa học Trẻ.

– Kế hoạch Chiến lược quốc gia New Zealand với mục tiêu 10 năm đã tài trợ cho 175 dự án với tổng chi phí hơn 6 triệu đô nhằm thúc đẩy sự phát triển công nghệ và khoa học ở quốc gia này. Bộ Giáo dục New Zealand đã xây dựng các chương trình đào tạo GV nhằm nâng cao trình độ hiểu biết về giáo dục STEM.

– Thủ tướng Ấn Độ đã phát động chiến dịch “Kĩ năng Ấn Độ” liên quan đến giáo dục STEM để đào tạo hơn 400 triệu thanh niên. Quỹ tài trợ Giáo dục STEM kết hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ Ấn Độ, STEM Champ, EduTech thực hiện nhiều dự án nhằm thúc đẩy giáo dục STEM trong cả nước.

– Năm 2016, Học viện Kĩ thuật Hoàng gia Anh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng giáo dục STEM từ những giai đoạn sớm đối với sự phát triển của trẻ em. Các tổ chức hỗ trợ người trẻ tuổi tham gia giáo dục STEM như STEM Learning hay WISE Campaign được thành lập ngay sau đó và nhận được sự hỗ trợ tối đa từ Quỹ tài trợ giáo dục EEF.

– Tháng 09/2017, Tổng thống Mĩ đã kí bản mở rộng giáo dục STEM chất lượng cao dành cho người trẻ tuổi, đặc biệt chú trọng đến ngành Khoa học máy tính. Đồng thời, tài trợ 200 triệu đô/năm dành cho Quỹ giáo dục STEM (How to STEM?, 2018).

Như vậy, giáo dục STEM là mô hình giáo dục có lịch sử hình thành từ rất sớm, trải qua quá trình nghiên cứu, phát triển lâu dài và dần được áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới nhằm đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0.

Việt Nam

Năm 2016, BGD-ĐT phối hợp Hội đồng Anh triển khai chương trình thí điểm giáo dục STEM cho 15 trường học thuộc 5 tỉnh thành với hơn 50 chủ đề giáo dục STEM được triển khai (Trung tâm Truyền thông giáo dục, 2017).

Ngày 04/05/2017, Chỉ thị số 16/CT-TTg nêu rõ: “Thúc đẩy triển khai giáo dục về khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học (STEM) trong chương trình giáo dục phổ thông; tổ chức thí điểm tại một số trường phổ thông ngay từ năm học 2017 – 2018. Nâng cao NL nghiên cứu, giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học; tăng cường giáo dục những kĩ năng, kiến thức cơ bản, tư duy sáng tạo, khả năng thích nghi với những yêu cầu của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4”.

Với Chỉ thị số 16/CT-TTg, Việt Nam đã chính thức ban hành những đề xuất, chính sách phát triển giáo dục STEM trong chương trình phổ thông. Đây chính là điều kiện nhằm gắn kết những sáng kiến và hoạt động giáo dục STEM diễn ra đơn lẻ ở những giai đoạn trước.

Ngày 23/05/2018, nhằm thực hiện Kế hoạch số 333/KH-BGDĐT của BGDĐT về triển khai giáo dục khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học (STEM) trong giáo dục trung học, Vụ Giáo dục Trung học tổ chức “Tập huấn cán bộ quản lý, GV về xây dựng và thực hiện các chủ đề giáo dục STEM trong trường trung học” năm học 2019 – 2020”. Tập huấn nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lí, GV về giáo dục STEM trong giáo dục bậc trung học; tăng cường NL cho GV về xây dựng nội dung và thiết kế kế hoạch bài dạy STEM, tổ chức thực hiện bài học STEM trong CTGDPT và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Tháng 07/2018, Hội thảo định hướng giáo dục STEM trong trường trung học được tổ chức tại TP. Cần Thơ và TP. Hải Phòng với 444 đại biểu từ khoảng 16 tỉnh thành trên cả nước tham dự. Các GV tham gia là tổ trưởng/nhóm trưởng các bộ môn Toán, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Tin học và Công nghệ (Ban Quản lí Chương trình, 2018).

Ngày 19/06/2020, BGDĐT tổ chức Hội thảo “Giáo dục STEM trong giáo dục trung học” nhằm báo cáo kết quả thí điểm triển khai giáo dục STEM ở 60 trường THCS, THPT của 15 tỉnh thành (Trung tâm Truyền thông giáo dục, 2020).

Giáo dục STEM mang đến cho học sinh phát triển toàn diện năng lực, ứng dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống, định hướng nghề nghiệp cho học sinh, giúp các em tiếp cận công nghệ số trong thời đại hiện nay. 

Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Giáo dục STEM và câu chuyện đổi mới giáo dục Việt Nam (Nhật Lệ, 2020).

Với sứ mạng là Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng giáo dục STEM trực thuộc Đại học Sư phạm TP.HCM, cơ sở triển khai giáo dục STEM trọng điểm phía Nam, chúng tôi đã và đang từng bước hoàn thiện chương trình để triển khai cho các nhà giáo, bậc phụ huynh, học sinh và cả những người quan tâm đến giáo dục STEM những vấn đề cốt lõi, giá trị ứng dụng cao, góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho thế kỉ 21.

Tham khảo:

Ban Quản lí Chương trình (2018), Tích cực triển khai thí điểm giáo dục STEM. Chương trình phát triển giáo dục Trung học giai đoạn 2. Đã truy xuất ngày 20/09/ 2019 từ http://sesdp2.edu.vn/tich-cuc-trien-khai-thi-diem-giao-duc-stem/.

David W. White (2014), “What is STEM education and why it is important?”, Florida Association of Teacher Educators Journal, Volume 1 (Number 14), pp. 1 – 9, Retrieved from http://www.fate1.org/journals/2014/white.pdf. 

Nguyễn Thành Hải (2017), Giáo dục STEM: xu hướng của giáo dục thế giới, Báo Tuổi Trẻ. Truy xuất ngày 27/07/2021 từ https://tuoitre.vn/giao-duc-stem-xu-huong-cua-giao-duc-the-gioi-1351756.html.

Nhật Lệ (2020), Du học sinh Anh tham gia xây dựng dự án giáo dục Việt, Báo VNExpress. Truy xuất ngày 27/07/2021 từ https://vnexpress.net/du-hoc-sinh-anh-tham-gia-xay-dung-du-an-giao-duc-viet-4180959.html.

How to STEM? (2018), Đã truy xuất ngày 02/09/2019 từ http://howtostem.co.uk/blog/stem-education-around-world/.

Trung tâm Truyền thông giáo dục (2017), Giáo dục STEM: Khẳng định vị trí của một phương thức giáo dục trong trường phổ thông. Truy xuất ngày 01/07/2020 từ https://moet.gov.vn/giaoducquocdan/giao-duc-trung-hoc/Pages/default.aspx?ItemID=4804

Trung tâm Truyền thông giáo dục (2020), Đẩy mạnh giáo dục STEM trong trường phổ thông. Đã truy xuất ngày 01/07/2020 từ https://moet.gov.vn/tintuc/Pages/tin-tong-hop.aspx?ItemID=6731.